Ο ύπνος είναι μια φυσιολογική διαδικασία του ανθρώπινου οργανισμού και σχετίζεται άμεσα με την ορθή λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ). Η κατάσταση του ύπνου σχετίζεται με μειωμένη αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του ανθρώπου, κατά τη διάρκεια του οποίου ο ανθρώπινος οργανισμός μειώνει στο ελάχιστο τις βασικές του λειτουργίες.
Είναι μια αναγκαία διαδικασία για τον οργανισμό αφού η έλλειψη του προκαλεί ποικίλα συμπτώματα στον άνθρωπο, όπως πνευματική και σωματική κούραση, μειωμένη ενέργεια και συνήθως δεν λαμβάνει επαρκή προσοχή.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου , το σώμα μας εργάζεται για να υποστηρίξει την υγιή λειτουργία του εγκεφάλου και να διατηρήσει τη σωματική μας υγεία.
Ο εγκέφαλος μας προετοιμάζεται για την επόμενη μέρα. Σχηματίζει νέα μονοπάτια για να μας βοηθήσει να θυμάστε αλλά και να αποκτήσουμε νέες γνώσεις και δεξιότητες.
Ο ύπνος επίσης παίζει μεγάλο ρόλο στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και τη ρύθμιση του μεταβολισμού.
“Υπάρχουν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία ότι το ανοσοποιητικό σύστημα ξεκινά να εργάζεται ενώ κοιμόμαστε”, λέει ο Aric Prather, PhD, αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο University of California, στο Σαν Φρανσίσκο. Συμπληρώνει επίσης ότι χωρίς σωστό ύπνο, οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι σε παθογόνους οργανισμούς.
Το αποδοτικότερο μέρος της ημέρας σας καθορίζεται από τον μοναδικό για τον καθένα μας κιρκάδιο ρυθμό που διαφορετικά ονομάζεται το “ρολόι του σώματος”.
Ο κιρκάδιος ρυθμός είναι το 24ώρο εσωτερικό ρολόι του εγκεφάλου που λέει στο σώμα μας ποτέ να κοιμηθούμε ή να ξυπνήσουμε, ποτέ να φάμε και ακόμα ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος και τα επίπεδα των ορμονών.
Υπάρχουν τρεις τύποι ατόμων σε σχέση με τον ύπνο ο «πρωινός» o «μεσαίος» και o «απογευματινός» τύπος.
Ο «πρωινός τύπος» απολαμβάνει να ξυπνά νωρίς το πρωί, ενώ ο «απογευματινός τύπος» του αρέσει αργά. Αυτό εξαρτάται από το «εσωτερικό ρολόι μας» και τα γονίδια NPAS2.
Καταλαβαίνοντας το «εσωτερικό ρολόι του σώματός μας» είναι ένα βασικό βήμα για καλύτερο ύπνο και καλύτερη ζωή.
Επομένως ο ύπνος διαφέρει μεταξύ των ατόμων και όλοι έχουμε διαφορετικές ανάγκες ύπνου!
Για τους ελίτ αθλητές που ασκούνται σε υψηλό επίπεδο, ο ύπνος είναι κρίσιμος για τη συνολική υγεία και έχουν ανάγκη από επαρκή και καλής ποιότητας ύπνο που συχνά δεν λαμβάνει την πρέπουσα προσοχή!
Παραδοσιακά, η διατροφή και η προπόνηση – άσκηση, θεωρούνται οι δύο ακρογωνιαίοι λίθοι για την υγεία, την αύξηση της απόδοσης και τη μακροζωία.
Δεν λαμβάνουμε υπόψιν ότι οι άνθρωποι που στερούνται ύπνου, ποθούν ανθυγιεινά τρόφιμα που μπορούν να προωθήσουν την αύξηση του σωματικού βάρους αλλά και το αντίθετο, δηλαδή η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών και αλκοόλ έχουν ως αποτέλεσμα έναν κακό ύπνο που επηρεάζει την αθλητική απόδοση!
Η βελτιστοποίηση και των τριών πυλώνων είναι εξαιρετικά σημαντική για τη συνολική υγεία, απόδοση, αποκατάσταση και είναι η καλύτερη στρατηγική σε σχέση με την προσφυγή σε κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής και ενεργειακών ποτών στα οποία οι αθλητές (και ο γενικός πληθυσμός) στρέφονται όταν κουραστούν και στερούνται επαρκούς ύπνου.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές διαταραχές ύπνου και συχνά οι άνθρωποι παραμένουν αδιάγνωστοι και χωρίς θεραπεία!
Η αϋπνία είναι μια κοινή κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά εάν το πρόβλημα αναγνωριστεί και αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Ακόμη και σε άτομα χωρίς διαταραχές ύπνου, η ανεπαρκής διάρκεια ύπνου έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία επηρεάζοντας όλες τις πτυχές της καθημερινότητας μας.
Οι ελίτ αθλητές μπορούν να υποφέρουν από παρόμοιες καταστάσεις και μπορεί να μην το γνωρίζουν, εκτός εάν αξιολογηθούν από ειδικούς.
Υπάρχουν αθλητές που δυσκολεύονται να κοιμηθούν πριν από έναν αγώνα, αποδίδοντας, “απλά έχω άγχος” και άλλοι αθλητές με υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας που ισχυρίζονται ότι, “απλά είμαι κουρασμένος” λόγω της σκληρής προπόνησης, αλλά στην πραγματικότητα υποφέρουν από διαταραχή ύπνου.
Οι διαταραχές του ύπνου είναι δύσκολο να αυτοδιαγνωστούν, καθώς τα άτομα συχνά δεν γνωρίζουν αν ροχαλίζουν ή έχουν διαταραγμένο ύπνο. Ακόμα κι αν ένας αθλητής πιστεύει ότι μπορεί να έχει πρόβλημα ύπνου, μπορεί να μην θέλει να μιλήσει γι’ αυτό από τον φόβο των επιπτώσεων (να είναι στον πάγκο, να αντικατασταθεί ή «απλά» να χαρακτηριστεί ως μόνιμα κουρασμένος από συμπαίκτες και προπονητές).
Υπάρχουν σαφείς αρνητικές επιπτώσεις της στέρησης ύπνου στην απόδοση, συμπεριλαμβανομένου της συχνότητας των τραυματισμών, του χρόνου αντίδρασης, της ακρίβειας, του σθένους, της ψυχολογίας και της αντοχής.
Επηρεάζονται αρνητικά γνωστικές λειτουργίες όπως η κρίση και η λήψη αποφάσεων.
Η βελτίωση του ύπνου, αντίθετα, επηρεάζει θετικά τον χρόνο αποκατάστασης μετά από τραυματισμούς, τον χρόνο αντίδρασης, τη διάθεση, την ταχύτητα, την αποτελεσματικότητα και την ακρίβεια του στόχου σε αθλήματα όπως η τοξοβολία, η σκοποβολή, το τένις, οι ρίψεις και οι πολεμικές τέχνες.
Ως εκ τούτου αντιλαμβανόμαστε ότι η παρωχημένη πεποίθηση πως,
«Ο Ύπνος είναι χάσιμο Χρόνου»
πρέπει να αλλάξει και να αποδοθεί η σωστή πως,
«Ο Ύπνος είναι Απόλαυση, κέρδος Ζωής και Ευεξίας»!
Πηγές:
Sleep Hygiene for Optimizing Recovery in Athletes: Review and Recommendations, Kenneth C Vitale et al. , Epub 2019 Jul 9
Optimizing sleep to maximize performance: implications and recommendations for elite athletes,N S Simpson et al., Epub 2016 Jul1
Ιατρική Σαλβάρα, www.iatrikidiagnosi.com/ypnos/
Το παραπάνω άρθρο φιλοξενείται στο blog της “Mat&Pill”
Γκέλσης Ιωάννης, Φυσικοθεραπευτής, ΟΜΤ
Επιστημονικά Υπεύθυνος Φυσικοθεραπευτηρίου «Kinesiotherapy»
Επιστημονικός Συνεργάτης ΑΠΘ, Α’ Παιδιατρική Κλινική, Ιπποκράτειο ΓΝΘ
